ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات مرتبط با تحمّل شوری در لاین های عدس

در یک آزمایش گلخانه ای تحت شرایط کشت هیدروپونیک، اثرات تنش شوری 75 و 150 میلی مولار کلرید سدیم بر روی تعدادی از صفات مورفوفیزیولوژیک 20 لاین عدس به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بررسی شد. هم چنین، ارتباط این صفات با نشانگرهای rapd مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش شوری برخی از صفات مانند طول ساقه و ریشه، وزن تر و خشک ریشه و ساقه کاهش می یابد. در حالی که، صفات دیگری مانند مقدار پرولین، نفوذپذیری غشاء و میزان جذب سدیم با افزایش شوری افزایش پیدا کردند. مقایسه میانگین لاین ها نشان داد که لاین های 81s15، flip 90-25l وflip 2005-10l و flip 2007-52l دارای کمترین مقادیر صفات مختلف، به ویژه صفات مهم مرتبط با تحمل شوری مثل عملکرد بیولوژیک (زیست توده)، نسبت وزن خشک ساقه به ریشه ، نسبت (+na+/k) و بیشترین مقدار شاخص ssi بودند. لاین های flip 92-36l، flip 2005-3l، flip 2005-14l، flip 2005-12l و flip 2007-2l نیز بیشترین مقادیر صفات مورفولوژیک و شاخص های تحمل به شوری از جمله sti، harm و gmp را داشتند. در گروه بندی براساس داده های مورفوفیزیولوژیک و شاخص های تحمل تنش، لاین های مذکور به ترتیب در گروه های حساس و متحمل به تنش شوری قرار گرفتند. تجزیه rapd با استفاده از 12 آغازگر تصادفی، 97 نوار چندشکل در لاین های مورد مطالعه تولید کرد. میانگینpic و mi برای کلیه آغازگرها به ترتیب 34/0 و 30/2 به دست آمد. تجزیه خوشه ای داده های rapd با استفاده از فاصله ژنتیکی نی، لاین ها را به چهار گروه منتسب کرد. در این گروه بندی تعدادی از لاین های با والد مشترک در گروه های مشابه قرار گرفتند، بین نتایج حاصل گروه بندی بر اساس داده های مولکولی و داده های مورفوفیزیولوژیکی انطباق زیادی وجود نداشت. رابطه بین نشانگرهای rapd و صفات مورفوفیزیولوژیک از طریق تجزیه رگرسیون چندگانه بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشترین تغییرات تبیین شده توسط نشانگرهای مثبت مربوط به وزن تر ریشه (951/0) و کمترین میزان مربوط به نفوذ پذیری غشاء (251/0) بود. در مجموع، نتایج نشان داد کهrapd یک تکنیک مولکولی توانمند برای مطالعه تنوع ژنتیکی بین لاین های عدس است و همراه با نشانگرهای مورفولوژیکی اطلاعات ارزشمندی را در این گیاه فراهم می کند.